Ik kan me nog herinneren dat ik in mijn studententijd diep onder de indruk was van het boek ‘Het geheugenspel’ van Nicci French. Niet zozeer om het spannende verhaal – het is een thriller en ik houd helemaal niet van thrillers – maar wel om het onthutsende inzicht dat het boek gaandeweg geeft in hoe ons geheugen werkt. Zonder al te veel te verklappen van het verhaal: onze herinneringen blijken lang niet altijd te kloppen.
En sinds ik dat weet, valt het me vaker op dat herinneringen aan bepaalde gebeurtenissen niet helemaal en soms zelfs helemaal niet kloppen. Wie kent niet de ervaring dat je zeker meent te weten dat het zo gegaan is, terwijl een ander die er ook bij was zeker weet dat het anders gegaan is. En allebei ben je oprecht, maar toch herinnert een van tweeën het zich niet goed… Ons geheugen is een raar ding. Mensen hebben soms herinneringen aan gebeurtenissen waar ze helemaal niet bij geweest zijn. Kleine kinderen zijn vaak heel goed in Memory (!), maar kunnen zich later als ze groot zijn weer heel weinig herinneren van hun vroegste jaren.
Ons geheugen is een raar ding.
Sommige herinneringen zijn we kwijt, maar blijken opeens later in ons leven weer boven te komen drijven. En een gebeurtenis waar de een een levende herinnering aan heeft, is voor de ander helemaal verdwenen in de grijze mist. Ons geheugen is ook selectief: je kunt niet alles onthouden. Dus we filteren wat we wel en wat we niet opslaan in ons geheugen. En daarbij hebben we meestal ook nog eens de neiging om alles wat zonniger te onthouden dan hoe het wekelijk gegaan is. En tegelijkertijd, zeker als er film of foto gemaakt is, zijn het vaak de enige toegang tot het verleden.
Op de tweede zondag van de Lijdenstijd vragen we aan God om in zijn geheugen te graven. Zo is de zondag ook gaan heten: Reminiscere, herinner u. Genoemd naar Psalm 25:6-7
Denk aan uw barmhartigheid, HEER,
aan uw liefde door de eeuwen heen.
Denk niet aan de zonden uit mijn jeugd,
maar denk met liefde aan mij, HEER,
omwille van uw goedheid.
We vragen God om zich zijn warme hart te herinneren. Om uit zijn geheugen zijn liefde voor mensen, voor ons, op te diepen. Blijkbaar vermoeden we dat er voor God redenen zijn om dat te vergeten. Blijkbaar is er genoeg aanleiding in het heden dat God zijn liefde vergeet. Als we stilstaan bij wie wij zijn voor God, als wij ons indenken hoe wij zomaar God vergeten, hoe wij zomaar niet langer denken aan Gods uitnodiging om dicht bij hem te leven, dan kunnen we ook, als we dat eenmaal met een schok beseffen, denken dat Gods liefde voorbij zou kunnen zijn.
Niet alleen God, maar onszelf herinneren aan barmhartigheid en liefde.
Het is natuurlijk wat potsierlijk dat wij God met de woorden van Psalm 25 moeten herinneren aan zijn barmhartigheid en liefde. Alsof God dat zou vergeten. Maar als wij God herinneren aan zijn liefde is dat misschien vooral wel een herinnering voor onszelf. Al die momenten de eeuwen door dat God zijn liefde heeft laten blijken aan mensen. In de tijd van Israël, in de tijd van Jezus, in de tijd van de Vroege kerk, in de tijd van de kerstening van Europa, in de tijd van mijn grootouders, in mijn eigen jeugd. Waar denk jij aan als je God herinnert aan zijn liefde van vroeger?
En dan vragen we ook nog of God vooral niet herinneringen op wil halen aan wat ik allemaal fout heb gedaan. Want is het niet juist Gods liefde die mijn zonden bedekt? Is het niet juist Gods liefde die de lijnen tussen hem en mij openzet?
De Lijdenstijd is een goed moment om herinneringen op te halen aan ons leven met God door de jaren heen. Als we dan maar niet verstrikt raken in ons eigen verleden om alles wat er mis is gegaan (en nog gaat), maar God – en dus onszelf – telkens weer herinneren aan zijn grote liefde die hij ons heeft laten zien in het leven, de dood en opstanding van Jezus Christus.
